8er de grens - grensoverschrijdend fietsen

Tot 1993 hinderden slagbomen en petten de vrije doorgang tussen Nederland en Duitsland. Dat is sinds het Schengenakkoord verleden tijd. Een geldig identiteitsbewijs en goed opgepompte banden volstaan om vrij fietsend de spannendste stukjes Achterhoek en Münsterland te combineren.

Fietsrondje 8er de grens

In de Arriva-boemel richting Groenlo is het gratis Wifi-signaal zo sterk dat mijn haar er bijna van overeind gaat staan. Een old skool toilet ontbreekt echter, zodat een overstap van spijker- naar fietsbroek niet echt een optie is. Op station Lichtenvoorde – Groenlo is er evenmin een mogelijkheid om mij discreet om te kleden. Daarom neem ik maar mijn toevlucht tot de glazen wachtruimte op het perron om in mijn fietsbroek springen. Hinkend, met een been in mijn spandex fietsbroek, vraag ik mij hardop af: “Dat moet toch comfortabeler kunnen?”

Eenmaal in het zadel is het gedoe meteen vergeten. Op naar knooppunt 52, om aan te haken bij het Nederlands-Duitse fietsrondje ‘8-er de grens’. Een fietsroute van 40 kilometer die het mooiste van beide grensstreken laat zien. Een bezoek aan Groenlo, de stad waar sinds 1615 dat ene bekende bier uit de tap vloeit, zit er helaas niet in. In ruil daarvoor fietsen we binnen de kortste keren door prachtig parklandschap. Akkers en open grasland, gemarkeerd door rijen bomen die braaf in het gelid staan. Afgewisseld door bosjes en struiken die zich zo te zien nergens aan houden en brutaal in het wilde weg groeien.

De Mooiste Meters Medaille

In Eibergen gaan we in de remmen voor kringloopwinkel Drenthen. Fietsmaatje Bert scoort een passend souvenir: een bierpul met het beeldmerk van dat ene Grolsche gerstenat. Dat ze bij de kassa niet vreemd opkijken als we ongegeneerd nog een beetje van de prijs proberen af te pingelen, maakt het bezoek aan deze koopjesschuur nog leuker. Sympathieke lui hoor, die Grollers.

Door naar het Muldershuis, een restaurant aan de oude Berkel naast de Mallumsche Molen. Als we de houten brug passeren en we vrij zicht krijgen op het terras weten we meteen dat we goed zitten. Wat een prachtplek. Eigenaar Henk Timmerman trakteert ons op een rondleiding door het voormalige schipperscafé, waar bootsmannen een borrel dronken als hun ‘Berkelzompen’ voor de sluisdeuren lagen. Voor ons geen jajem, maar een lekker wijntje en een stamppot van pastinaak met prei en truffel. “Zo klein als onze keuken is, zo groot is onze moeite om onze gasten iets origineels voor te zetten, “ aldus de gastheer. Daar is geen woord van overdreven. Al was het maar omdat de kruiden dagelijks vers geplukt worden in de Kruidenhof aan de overkant van de rivier. Verder wordt het meel voor het brood gemalen in de nabijgelegen watermolen en de polsdikke prei komt van een duurzame teler uit de buurt.

Na de lunch kruipen we met lichte tegenzin weer achter het stuur. Maar calorieën verzamel je nu eenmaal om ze te verbranden. Al snel volgt de beloning: de route van Rekken naar Duitsland slaat alles. Een smal zandpad slingert langs een bochtige Berkel omdat Rijkswaterstaat hier nog niet de rivier langs een liniaal heeft gelegd. Ontsierende windmolens of andere horizon killers ontbreken. Spontaan nomineren we dit traject voor de Mooiste Meters Medaille.

Fietsen in Duitsland: dichtbij en toch zo anders

Voorbij de grens is alles direct serieus anders. De boerderijen zijn minstens drie keer zo groot dan de hoeves die we eerder passeerden. De Duitse akkerlanden reiken tot ver over de horizon. Het was de industrialisatie die deze ongebreidelde schaalvergroting aanjakkerde. Terwijl in ons keuterboerenlandje precies het omgekeerde gebeurde: als een boer twee of meer zonen had, dan werden de landerijen evenredig opgedeeld. Of zoals we dat vroeger bij aardrijkskunde leerden: door de verkaveling versnipperden de landerijen. Onze Nederlandse ogen moeten flink wennen aan de nieuwe dimensies.

Zwillbrock dient zich aan. Opnieuw een grensgeval zo verraadt het mobieltje dat moeiteloos het G3-signaal uit Nederland oppikt. Het buurtschap telt amper 250 inwoners en toch staat hier een enorm godshuis: de barokke St. Franciscus kerk. Koster Hubert Müller weet waarom. “In 1651 vierden op deze plek zo’n 1000 Nederlandse katholieken hun kerstnachtmis. In de openlucht.” Want in eigen land was deze variant van het geloof verboden. Het calvinisme dreef de katholieken de grens over, sommigen woonden op vijf uur lopen van de kerk verwijderd. Uiteindelijk kwam er een gebouw van steen en liep men over de ‘Kloppendiek’ waar nu nog pakweg 150 meter van over is. (Het landweggetje wordt geflankeerd door eeuwenoude eiken. Zeer de moeite waard.)

Omdat de kerk gelovigen uit het buurland trok, is de façade van de kerk naar Nederland gericht. Mooi, die symboliek en hoe bepalend ook de tijdgeest is. Want nu zijn het vooral de prijzen in de Duitse supermarkten die Nederlandse grensbewoners motiveren om even – per auto – naar het buurland te reizen.

Flamingo’s? In Duitsland? – op 8er de grens

Het buurtschap heeft nóg een topattractie: hun venmeer dat door kokmeeuwen en flamingo’s is geannexeerd. Flamingo’s? In Duitsland? Hoe dat zit, weet Hermann Frieling van het Biologische Station te vertellen. “In 1984 streek hier de eerste flamingo neer. Hij was ontsnapt uit een dierentuin. Het gebied bleek zo veilig en voedselrijk dat zich meer roze, vliegende vluchtelingen meldden. Tegenwoordig kruipen er zelfs flamingo’s met de Duitse nationaliteit uit het ei,” aldus Frieling die alles zo beeldend weet te vertellen dat het amper een gemis is dat we geen enkele flamingo te zien krijgen. Wij zijn immers veel te laat in het seizoen. De vogels zijn al lang en breed aan hun zonvakantie begonnen en zwerven ergen rond in Afrika.

Moe van alle frisse lucht en inspanning kloppen we aan bij Hotel Kloppendiek waar we aller hartelijkst worden ontvangen. Echt heel speciaal om de huizen in Nederland te kunnen zien liggen en tegelijkertijd heel erg in buurland Duitsland te zijn. De Pariser Pfeffersteak en de Zwillbrocker Forelle laten er geen twijfel over bestaan waar we ons in de wereld bevinden. Tot slot duiken we in bed, voor een grenzeloos, ehh… peiloos diepe slaap.